Fabuła filmu, osadzona w latach 70., opisuje działania młodej dziennikarki telewizyjnej, która dokumentuje swój reportaż o wzlocie i upadku przodownika pracy z lat 50., murarza z Nowej Huty, Mateusza Birkuta. Ujawnia przy tym okrutne prawdy o czasach stalinowskich. Kontynuacją filmu był nakręcony w 1981 roku Człowiek z żelaza. Wajda, który debiutował Pokoleniem w 1954 roku, został w 2000 roku uhonorowany Oscarem za całokształt twórczości.

Andrzej Wajda w 2008 r.

Fot. Wikimedia Commons / Mariusz Kubik (Kmarius)

Poeci, czołowi przedstawiciele tak zwanej Nowej Fali (do tego prądu literackiego zalicza się też między innymi Ryszarda Krynickiego, Krzysztofa Karaska i Jacka Bierezina), występują krytycznie przeciwko alegorycznej, parabolicznej literaturze lat 60., oskarżając pisarzy współczesnych o niestawianie czoła problemom rzeczywistości. Tekst spotyka się z szerokim odzewem. Późniejsze zaangażowanie w działalność opozycji demokratycznej usuwa z oficjalnego obiegu twórczość niektórych poetów Nowej Fali, którzy przenoszą swoje edycje do nielegalnych wydawnictw podziemnych.