-
-
17 kwietnia 2007 EURO 2012
Polska i Ukraina wspólnie zorganizują Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej.
W wyniku głosowania przeprowadzonego w gmachu ratusza w Cardiff Komitet Wykonawczy UEFA przyznaje Polakom i Ukraińcom rolę gospodarzy tej wielkiej imprezy sportowej. O miano organizatorów rywalizują też Włochy oraz wspólnie Węgry i Chorwacja. Zawody rozpoczną się 8 czerwca 2012 roku w Warszawie, a finałowy mecz zostanie rozegrany 1 lipca na Stadionie Olimpijskim w Kijowie. Hasłem mistrzostw jest zdanie: „Razem tworzymy przyszłość”.
5 października 2007 Odejście nestora polskiej leksykografiiW Warszawie umiera Władysław Kopaliński.
Pisarz, tłumacz i dziennikarz, autor słynnych, wielokrotnie wznawianych słowników odchodzi ze świata na miesiąc przed swoimi setnymi urodzinami. Kopaliński w latach 1945–1954 kierował wydawnictwem Czytelnik, a pierwsze wydanie wznawianego ponad trzydziestokrotnie Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem opublikował w 1967 roku. Znany jest również jako autor Słownika mitów i tradycji kultury i wieloletni felietonista „Życia Warszawy”.
Władysław Kopaliński w 2004 r.
Fot. Wikimedia Commons / Mariusz Kubik (Kmarius)
-
-
2008 Factory 2
Krystian Lupa wystawia sztukę o środowisku Andy’ego Warhola.
Bohaterami Factory 2 są nowojorscy artyści z kręgu Warhola i jego sympatycy. Sztuka wystawiana jest w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Lupa współpracuje też z warszawskim Teatrem Dramatycznym, gdzie inscenizuje dramaty Thomasa Bernharda (m.in. Wymazywanie, Na szczytach panuje cisza), i innymi scenami w Polsce i Niemczech. Poza reżyserią Krystian Lupa zajmuje się też malarstwem, scenografią i tłumaczeniami. Jest laureatem najważniejszych polskich i europejskich wyróżnień dla ludzi teatru, włącznie z Europejską Nagrodą Teatralną, przyznaną mu w 2009 roku.
BalzakianaJacek Dehnel wydaje zbiór czterech mikropowieści.
Mieszkający w Warszawie pisarz i tłumacz publikuje swój czwarty tom prozatorski. Wcześniej zyskuje popularność dzięki uhonorowanej Nagrodą Kościelskich twórczości poetyckiej (Żywoty równoległe) i nagrodzonej Paszportem Polityki powieści Lala. Znany jest również jako tłumacz wierszy Philipa Larkina i publicysta prasowo-telewizyjny. W 2011 roku Rada Języka Polskiego przyznaje mu tytuł Młodego Ambasadora Polszczyzny.
Jacek Dehnel
Fot. Wikimedia Commons / Emilian Snarski
-
-
-
2006 Ptasia grypa w Polsce
W Toruniu padają zarażone łabędzie.
Szczep grypy, który szczególnie szybko rozprzestrzenia się między ptakami, budzi ogólnoświatową panikę. Wirus jest wyjątkowo groźny, podejmowane są w związku z tym szczególne środki ostrożności, które zapobiegają światowej epidemii. W Polsce występują tylko pojedyncze przypadki, pierwsze odnotowane u łabędzi w Toruniu.
24 czerwca 2005 Otwarcie cmentarza Orląt LwowskichPolskie i ukraińskie władze inaugurują odnowioną nekropolię.
Cmentarz Obrońców Lwowa, wojskowa część lwowskiego Cmentarza Łyczakowskiego – złożone są tu w większości ciała młodych obrońców Lwowa z 1918 roku, młodzieży szkolnej zwanej Orlętami Lwowskimi. Najmłodszy z pochowanych miał w chwili śmierci 9 lat. Już w latach międzywojennych ich nekropolia jest otoczona szczególnym kultem. Cmentarz ulega po wojnie dewastacji i zostaje przywrócony do świetności dopiero w XXI wieku.
Cmentarz Orląt Lwowskich, Lwów
Fot. Wikimedia Commons / Jan Mehlich (Lestat)
-
-
2006 „Marina”
Stefan Kuryłowicz projektuje nowoczesne osiedle w Warszawie.
Znany na świecie polski architekt projektuje na warszawskim Mokotowie duże, zamknięte osiedle mieszkaniowe, którego budowa kończy się w 2006 roku. Do „Mariny” wprowadza się kilka tysięcy ludzi. Kuryłowicz jest laureatem wielu nagród architektonicznych i zwycięzcą konkursów, między innymi na projekty lotnisk międzynarodowych, nowych gmachów Uniwersytetu Warszawskiego i Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu. Ginie w 2011 roku w katastrofie małego samolotu w Hiszpanii.
2006 Plac ZbawicielaKrzysztof Krauze kręci nowy film.
Rozgrywający się w Warszawie dramat rodzinny Plac Zbawiciela zostaje obsypany nagrodami na gdyńskim festiwalu filmowym. Krauze zdobywa tam główną nagrodę – Złote Lwy – już wcześniej, w 1999 roku za film Dług. Debiutuje w 1976 roku obrazem Proste kroki. Najwięcej nagród zbiera w 2004 roku za biograficzny film o malarzu z Krynicy pod tytułem Mój Nikifor z rolą Krystyny Feldman.
Plac Zbawiciela, Warszawa
Fot. Wikimedia Commons / Szczebrzeszyński
-
-
-
23 grudnia 2005 Lech Kaczyński prezydentem
Odbywa się zaprzysiężenie nowego prezydenta na urząd.
Po zwycięstwie Prawa i Sprawiedliwości w wyborach parlamentarnych brat prezesa partii – Jarosława, były prezes NIK, a zarazem profesor prawa Uniwersytetu Gdańskiego zyskuje na popularności. W pierwszej turze wyborów zajmuje drugie miejsce przy 33% poparciu, w drugiej pokonuje Donalda Tuska. W związku z objęciem urzędu rezygnuje ze stanowiska prezydenta Warszawy. Kadencja Lecha Kaczyńskiego kończy się 10 kwietnia 2011 roku, kiedy wraz z 95 innymi osobami ginie w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem w Rosji.
28 stycznia 2006 Katastrofa na ŚląskuTragiczny finał targów gołębi pocztowych.
65 osób ginie w katastrofie budowlanej w Katowicach, a ponad 170 odnosi obrażenia. Wskutek zalegania śniegu na dachu, lecz przede wszystkim z powodu błędów konstrukcyjnych, zawaleniu ulega hala Międzynarodowych Targów Katowickich. Ogłoszona zostaje trzydniowa żałoba narodowa, a w rok później nowe przepisy budowlane nakładają na właścicieli budowli o dużej powierzchni obowiązek kontroli bezpieczeństwa.
Pomnik upamiętniający zmarłych w katastrofie MTK, Chorzów
Fot. Wikimedia Commons / Marek013
-
-
2007 Nagrobek z lastryko
Krzysztof Varga publikuje nową powieść.
Współtwórca (z Pawłem Dunin-Wąsowiczem) słownika Parnas bis. Literatura polska urodzona po 1960 r., prozaik i dziennikarz węgierskiego pochodzenia wydaje powieść, osadzoną w Polsce, w przyszłości. Fabuła osnuta jest wokół losów rodziny żyjącej w Warszawie początku XXI wieku. Varga debiutuje w 1992 roku zbiorem opowiadań Pijany anioł na skrzyżowaniu ulic. Jest redaktorem działu kulturalnego w „Gazecie Wyborczej”, a przekłady jego twórczości znajdują czytelników w państwach Europy Środkowo-Wchodniej.
2004 Człowiek w cieniuEustachy Rylski przerywa literackie milczenie.
Poza pięcioma dramatami napisanymi w latach 90. Rylski nie publikuje od 1987 do 2004 roku żadnej książki. Jego debiutancki dyptyk powieściowy (Stankiewicz. Powrót z 1984 r.) spotyka się z dużym entuzjazmem krytyki i czytelników, a powrót do życia literackiego za sprawą Człowieka w cieniu wznawia karierę pisarza. Jego kolejna książka (Warunek) jest nominowana do nagrody Nike w 2006 roku. Eustachy Rylski mieszka w Chotomowie pod Warszawą.
Eustachy Rylski w 2008 r.
Fot. Wikimedia Commons / Szostaczek
-
-
-
1 maja 2004 15+10
Unia Europejska przyjmuje nowych członków.
Polska, podobnie jak dziewięć innych państw, staje się członkiem UE w związku z wejściem w życie Traktatu akcesyjnego, podpisanego 13 kwietnia 2003 roku w Atenach i zatwierdzonego później przez instytucje unijne. Przystąpienie Polski do Unii staje się możliwe dzięki referendum przeprowadzonemu w czerwcu 2003 roku. Zaczyna się okres dynamicznych inwestycji infrastrukturalnych współfinansowanych z budżetu unijnego, polscy obywatele i polskie przedsiębiorstwa korzystają też z dodatkowych swobód gospodarczych.
Flaga Unii Europejskiej
Fot. Wikimedia Commons / S. Solberg J.
Wrzesień 2003 Polscy żołnierze w IrakuPolska obejmuje dowództwo w środkowo-południowej strefie okupacyjnej.
Po zwycięskiej kampanii wojsk Stanów Zjednoczony, Wielkiej Brytanii, Australii i Polski upada reżim irackiego dyktatora Saddama Husajna. Kraj zostaje podzielony na cztery strefy okupacyjne, w tym jedną obsadzoną wielonarodowym korpusem wojskowym pod polskim dowództwem. Dowództwo strefy znajduje się w obozie Babilon, zlokalizowanym nieopodal ruin starożytnej stolicy nad Eufratem. Wojsko Polskie stacjonuje w Iraku do października 2008 roku.
-
-
2004 Hołd Warszawy dla jej powstańców
Lech Kaczyński otwiera Muzeum Powstania Warszawskiego.
Muzeum, zlokalizowane w dawnym gmachu elektrowni Tramwajów Warszawskich, prezentuje eksponaty związane z walką powstańczej Warszawy z 1944 roku, ale również inicjuje liczne przedsięwzięcia edukacyjne, artystyczne i społeczne. Jego otwarcie następuje w 60. rocznicę powstania, po 20 latach od założenia, podczas których kompletowano zbiory, obejmujące zarówno artefakty, jak i nagrania świadectw powstańców i ludności cywilnej. Projekt architektoniczny, koncepcje wystaw i pozostała działalność Muzeum Powstania Warszawskiego zyskują uznanie w postaci wielu krajowych i zagranicznych nagród.
2003 GnójWojciech Kuczok wydaje wielokrotnie nagradzaną pierwszą powieść.
Pochodzący ze Śląska poeta, krytyk filmowy i prozaik zyskuje za swój powieściowy debiut szereg wyróżnień, w tym nagrodę Nike i Paszport Polityki. Gnój, opisujący zmagania głównego bohatera z życiem rodzinnym i samym sobą,zostaje przetłumaczony na kilkanaście języków obcych. Kuczok pisze też na motywach książki scenariusz do filmu Pręgi, który reżyseruje Magdalena Piekorz. Również ekranizacja zdobywa liczne nagrody filmowe.
Wojciech Kuczok w 2005 r.
Fot. Wikimedia Commons / Mgieuka
-
-
-
1999 Polaków ubywa
Pierwszy raz w powojennej historii statystyki odnotowują ujemny przyrost naturalny.
Polska wchodzi w trend typowy dla państw byłego bloku sowieckiego, w których koniec lat 90. jest okresem wyraźnego zmniejszenia dzietności. Spadek liczby urodzeń rozpoczyna się po wyżu demograficznym w 1983 roku i trwa dwie dekady. Polacy coraz później decydują się na potomstwo. Trend ulega nieznacznej korekcie w 2006 roku i utrzymuje się na poziomie kilku dziesiątych promila powyżej zera. Najwyższy przyrost naturalny Polska odnotowała w 1956 roku.
2000 Instytut Adama MickiewiczaPowstaje nowa instytucja promująca polską kulturę na świecie.
Instytut Adama Mickiewicza zajmuje się propagowaniem polskiego dziedzictwa i współczesnych osiągnięć w dziedzinie kultury poza granicami kraju. Dba też o obcojęzyczną informację o polskich twórcach i ich dziełach oraz zapewnia wsparcie merytoryczne dla Instytutów Polskich, które reprezentują polską kulturę z ramienia Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Instytut Adama Mickiewicza pełni w tym względzie funkcję zbliżoną do słynnych agencji innych państw: British Council, Instytutu Cervantesa i innych.
Walenty Wańkowicz, Portret Adama Mickiewicza, 1827–1828
Fot. Wikimedia Commons / Maciej Szczepańczyk (Mathiasrex) / www.latribunedelart.com
-
-
2003 Katedra
Polski film animowany doceniony w Stanach Zjednoczonych.
Krótkometrażowy film Tomasza Bagińskiego z 2002 roku, inspirowany prozą Jacka Dukaja, zostaje wyróżniony nominacją do Oscara. Kolejne dzieło Bagińskiego, Sztuka spadania, również otrzymuje szereg międzynarodowych nagród filmowych. Bagiński tworzy animacje do gier komputerowych i filmy animowane, jest też autorem wizualizacji do Siedmiu bram Jerozolimy Krzysztofa Pendereckiego.
1999 CaminandoRzeźby Magdaleny Abakanowicz w Kalifornii.
Absolwentka warszawskiej ASP i laureatka wielu ważnych nagród w dziedzinie rzeźby już od lat 60. rewolucjonizuje myślenie o tworzywie rzeźbiarskim – jej słynne dzieła z tego okresu są tkane. Caminando wykonani są z brązu i wpisują się w nurt przedstawień kroczących, bezgłowych, wydrążonych postaci. Rzeźby Abakanowicz są eksponowane na stałych, plenerowych wystawach w Ameryce i Azji, w Polsce między innymi w Poznaniu. Za swoją twórczość artystka otrzymała w 1998 Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Rzeźby Magdaleny Abakanowicz przy Odlewni Żeliwa, Śrem
Fot. Wikimedia Commons / KrejZii
-
-
-
8 maja 2000 Ustawa o języku polskim
Wchodzi w życie prawo, chroniące polszczyznę.
Ustawa uznaje język ojczysty za podstawowy element polskiej tożsamości narodowej i narodowe dobro kultury. Nakazuje stosowanie polszczyzny i polskich nazw w obrocie prawnym, handlowym i społecznym, między innymi stosowanie polskich opisów towarów i usług oraz polskich wersji językowych umów, które mają być wykonywane na terytorium Polski. Na jej mocy powoływana jest Rada Języka Polskiego, która wydaje opinie i zalecenia w zakresie ochrony języka polskiego.
28 lipca 2000 Katyń 60 lat późniejOtwarcie Polskiego Cmentarza Wojskowego w Katyniu.
Dziesięć lat po oficjalnym ujawnieniu przez władze ZSRR dokumentów dotyczących wymordowania przez NKWD ponad 41 tysięcy polskich jeńców w czasie II wojny światowej, Polacy i Rosjanie wspólnie otwierają nekropolię i miejsce pamięci poświęcone tym ofiarom. Zlokalizowany w lesie, w okolicy masowych grobów, w których pogrzebano Polaków cmentarz liczy blisko półtora hektara. W tym samym roku otwarte zostają podobne nekropolie w Charkowie i Miednoje.
Brama wejściowa Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, Gniezdowo
Fot. Wikimedia Commons / Janusz Dorożyński (Ency) / autor: Alyeksyey Melkin
-
-
2001 Literacki debiut dekady
Ukazuje się Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną
Autorka, Dorota Masłowska na wiele miesięcy skupia na sobie uwagę krytyków, publicystów i czytelników, po tym jak w wydawnictwie „Lampa i iskra boża” wychodzi jej debiutancka książka. W 2009 roku Wojnę polsko-ruską przenosi na ekran Xawery Żuławski. W kolejnych latach Masłowska pisze kolejną powieść pt. Paw królowej, za którą otrzymuje nagrodę Nike w 2006 roku, a także dwa dramaty. Oryginalny styl pisarski autorki, charakteryzujący się agresywnym językiem i jadowitym dystansem do rzeczywistości, wzbudza kontrowersje, ale zarazem zapewnia autorce nadzwyczajny sukces wydawniczy.
Dorota Masłowska w 2005 r.
Fot. Wikimedia Commons / Mariusz Kubik (Kmarius)
2001 Warlikowski w Teatrze RozmaitościZnany reżyser inscenizuje Bachantki i Oczyszczonych na warszawskiej scenie.
Dwie premiery spektakli w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego: greckiej tragedii Eurypidesa i opresyjnej sztuki współczesnej angielskiej dramatopisarki Sary Kane wpisują się w ciąg jego teatralnych sukcesów początku XXI wieku. Warlikowski, który w młodości pracował z Peterem Brookiem, Ingmarem Bergmanem i Krystianem Lupą, od lat 90. inscenizuje dramaty i opery na najważniejszych scenach Europy. Otrzymuje za nie szereg polskich i francuskich wyróżnień i staje się jednym z najbardziej cenionych ludzi teatru. Od 2008 roku jest dyrektorem Nowego Teatru w Warszawie, w którym współpracuje z kompozytorem Pawłem Mykietynem i dramaturgiem Piotrem Gruszczyńskim.
-
-
-
2 kwietnia 1997 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Zgromadzenie Narodowe uchwala obecnie obowiązującą ustawę zasadniczą.
Wejście w życie ustawy jest poprzedzone majowym referendum, w którym wzięła udział ponad połowa uprawnionych do głosowania obywateli. Konstytucja zawiera między innymi zasady ustrojowe państwa i prawa obywateli. Określa też ramy instytucjonalne władzy publicznej. Burzliwa debata nad tekstem preambuły kończy się nieużyciem tradycyjnej formuły invocatio Dei i umieszczeniem wskazówki interpretacyjnej – wszystkie przepisy Konstytucji mają być stosowane z dbałością o godność człowieka, jego prawo do wolności i obowiązek solidarności z innymi.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa
Fot. Wikimedia Commons / Kpalion
6 czerwca 1997 Koniec kary śmierci w PolsceSejm przyjmuje nowy Kodeks Karny.
Nowa ustawa karna zastępuje stary kodeks z 1969 roku. Ostatecznie zrezygnowano z kary śmierci, niewykonywanej w Polsce od 1988 roku, której stosowanie było już od roku 1995 prawnie niemożliwe. Poparcie dla tej kary spada zresztą systematycznie już od końca lat 80. W stosunku do obowiązującego w PRL kodeksu rozszerza się możliwość zawieszania wykonania kary, pojawiają się nowe możliwości orzekania kar względniejszych niż więzienie oraz naprawienia szkody przez przestępcę.
-
-
1998 Chirurgiczna precyzja
Stanisław Barańczak wydaje ostatni jak dotąd tom poetycki.
Zaangażowany w działalność opozycyjną już od lat 70. krakowski poeta najlepiej znany jest polskim czytelnikom jako tłumacz literatury anglojęzycznej. Początkowo związany z Nową Falą, kształtuje swój własny, erudycyjny w nawiązaniach do poezji barokowej styl. Jest też autorem przekładu wierszy Zbigniewa Herberta na angielski. Twórczość poetycka przynosi mu szereg ważnych nagród literackich. Od 1981 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych.
Stanisław Barańczak w 1995 r.
Fot. Wikimedia Commons / Mariusz Kubik (Kmarius)
1995 HanemannStefan Chwin publikuje swoją – klasyczną już – gdańską powieść.
Powieściopisarz i eseista, Chwin jest też wykładowcą literatury romantycznej na Uniwersytecie Gdańskim. Szczególne uznanie krytyki i czytelników przynosi mu powieść, której akcja rozgrywa się w Gdańsku przed II wojną światową i po niej, ukazująca splątane losy Polaków i Niemców i skoncentrowana wokół problemu pamięci. Stefan Chwin lokuje w Gdańsku fabułę również innych swoich utworów: Złotego pelikana i Doliny radości.
-
-
-
17 października 1992 Sejm uchwala „Małą konstytucję”
Uchylona zostaje komunistyczna konstytucja z 1952 roku.
Nowa ustawa wprowadza zasadnicze zmiany ustrojowe, aby usprawnić działalność naczelnych władz państwa do czasu uchwalenia nowej, demokratycznej konstytucji. „Mała konstytucja” wprowadza trójpodział władz, ale przyznaje wyraźnie dominującą pozycję prezydentowi. Ustawę podpisuje prezydent Lech Wałęsa, określa ona ustrój państwa do 16 października 1997 roku.
Wrzesień 1993 Wojska ZSRR wychodząUstaje ostatni przejaw ograniczenia suwerenności.
Jednostki armii ZSRR, które stacjonowały na polskim terytorium w ramach obowiązywania Układu Warszawskiego, zaczęto wycofywać po podpisaniu w Moskwie odpowiedniej umowy międzynarodowej w 1991 roku. Oddziały bojowe opuściły Polskę do końca listopada 1992 roku, a ostatni wychodzący żołnierze jednostek pomocniczych zabezpieczali wyjście armii ZSRR z terenów byłego NRD. Rozwiązane zostaje radzieckie dowództwo w Legnicy.
Rosyjskie czołgi T-72
Fot. Wikimedia Commons / High Contrast
-
-
1993 Niebieski
Krzysztof Kieślowski kręci pierwszą część słynnej trylogii.
Zrealizowane w latach 1993–1994 filmy: Niebieski, Biały, Czerwony zdobywają na międzynarodowych festiwalach wiele prestiżowych nagród i wieńczą karierę polskiego filmowca, autora Dekalogu, Krótkiego filmu o zabijaniu i Podwójnego życia Weroniki. Współautorem scenariuszy jest Krzysztof Piesiewicz, a w filmach występuje szereg polskich i zagranicznych gwiazd. Czerwony jest też ostatnim filmem w karierze zmarłego w 1996 roku reżysera.
Krzysztof Kieślowski w 1994 r.
Fot. Wikimedia Commons / Alberto Terrile
1994 SzczuropolacyEdward Redliński wydaje książkę o Polakach w Nowym Jorku.
Na podstawie gorzkiej powieści opisującej życie polskich emigrantów Janusz Zaorski kręci 1997 roku film Szczęśliwego Nowego Jorku. Bohaterowie egzystują w przaśnej izolacji brooklyńskiej dzielnicy Greenpoint, gdzie mimo nieznajomości angielskiego udaje im się przetrwać w obcym mieście. Utwory Redlińskiego były przenoszone na ekran już od lat 70. – Awans, Konopielka. Jest on też autorem reportaży, dramatów i opowiadań.
-